5jun2024 Posetite Temački manastir, posvećen Svetom Đorđu

Ovaj lepi manastir nalazi se na levoj obali Temštice, oko 2 km uzvodno od sela Temska i oko 18 km severozapadno od Pirota. Podignut je oko 1575. godine. Prema portretima cara Uroša, despotice Angeline Branković, Stevana Nemanje i Svetog Save, verovatno je pripadao Pećkoj patrijaršiji.

Temački manastir je još od svog osnivanja počeo da se bavi opismenjavanjem žitelja okolnih sela - Temske, Rudinja, Cerove, Ragodeša, Oreovice, Sopota. U to vreme predstavljao je duhovni centar šire okoline i centar pismenosti čitavog pirotskog kraja. Pored pisanja i prepisivanja crkvenih knjiga i ,,službe božje'', njegovi kaluđeri učili su prve manastirske đake čitanju i crkvenom pojanju.

Njegova prosvetiteljska funkcija naročito je bila poznata za vreme čuvenog igumana Ćesarija, koji je za starešinu manastira došao 1836. i u njemu ostao do svoje smrti, 40 godina kasnije. On je došao sa Hilandara i već prve godine opismenio 18 svojih učenika. Sve do 1850. godine on je bio učitelj, upravnik, nadzornik i staratelj muške osnovne škole.U to vreme Temački manastir je bio i stecište hajduka, a njegovi kaluđeri su stalno bili u vezi sa borcima za oslobođenje ovog srpskog kraja.

Kao sveštenika i rodoljuba, Ćesarija su Turci nemilosrdno proganjali i često zatvarali. Najzad su ga 1876. godine isprebijali u konaku manastira pa je uskoro od posledica batinjanja i umro. Sahranjen je kod crkve u Sopotu, da bi mu 1898. mošti bile prenesene u Temački manastir i sahranjene uz oltar crkve. Iste godine je manastirska škola premeštena u selo Temsku. Neposredno pred oslobođenje od Turaka, Temački manastir je doživeo sličnu sudbinu kao i Sukovski manastir - opljačkan je od strane Čerkeza.

Tako je Temački manastir oduvek bio mesto narodnog okupljanja i zborovanja, narodnog opismenjavanja, mesto pripreme za sveštenički, kasnije i učiteljski poziv, i konačno mesto okupljanja slobodoljubivih ljudi, boraca za oslobođenje od Turaka i prisajedinjenje pirotskog kraja Srbiji. (Snežana Branković: Prvi učitelji i pismeni ljudi u selu Sopot - Pirotski zbornik br. 16, 1989)

Temački manastir je jedno od mojih najdražih mesta u okolini Pirota. Oduvek smo ga rado obilazili porodično. U njemu sam kršten, a tamo je krštena i moja ćerka Dunja. Za spomenik kulture od velikog značaja proglašen je 1983. godine.

Sa čika Miletom i mojim kumovima, Marjanom i Živoradom iz Loznice, obišao sam ga 29. aprila 2005:

Prethodno smo obišli vodopad Bigar, nekoliko stotina metara pre manastira, pored samog puta koji vodi iz pravca Temske:

Iza manastirske crkve je grob Kapetana Karanovića, koji je poginuo decembra 1877. godine u bici kod Nišora, ključnoj za oslobođenje Pirota od viševekovne turske vlasti:

Slike od 20. maja 2011:

Sa kumovima iz Loznice smo ovde bili i 2. maja 2014:

Temački manastir ima prelepu okolinu. Kada se nađete u njemu, iskoristite priliku da obiđete reku Temšticu i brojna izletišta na njenoj levoj obali. Nedaleko od manastira je vodopad u Bukovičkom dolu, kao i hidrocentrala ,,Temac'':

Trajanje relacije: oko 1.5h

Zahtevnost relacije: laka (1/5)

Karakteristike: jedan od najlepših i istorijski najvažnijih manastira u pirotskom kraju, sa prelepom okolinom, smešten u dolini reke Temštice i u ,,predvorju'' Stare planine, na putu iz Temske za Topli Do

Rizici: nema