22apr2020 Kad sve ovo prođe, posetite pirotsko selo Šugrin

Ovo je jedno od najudaljenijih sela u opštini i poslednje pirotsko selo pre ulaska na teritoriju opštine Knjaževac. Udaljenost od Pirota je oko 30 km, a svega 1 km od regionalnog puta koji Pirot povezuje sa Knjaževcem i Istočnom Srbijom. Uz Topli Do, ovo je i najsevernije selo pirotske opštine.

Fotografije u ovom članku su nastale tokom mojih boravaka u selu Šugrin 15. oktobra 2011. i 24. novembra 2018.

Oko 6 km posle sela Cerove i 3 km nakon prevoja zvanog K'ln, nalazi se skretanje za Šugrin:

Do sela vodi kratka deonica zemljanog puta koji ide dolinom Šugrinskog potoka. Par kilometara nizvodno od skretanja za Šugrin, ovaj potok se spaja sa potokom Bigar, kod istoimenog poznatog vodopada, i gradi Stanjinsku reku, pritoku Trgoviškog Timoka.

Pre ulaska u selo, prolazi se pored jedne napuštene vodenice i farme. Čim se uđe u Šugrin, jasno je šta je glavna delatnost njegovih stanovnika - drvarenje:

Selo se smestilo u podnožju Gradskog vrha (836 m) i nalazi se na oko 550 m nadmorske visine:

Prema popisu iz 2011, Šugrin je imao 57 stanovnika. Najviše ih je popisano 1948. godine - 693. Od tada se broj stanovnika konstantno i brzo smanjuje. Poreklo imena sela nije poznato.

U selu ima puno starih kuća. Neke su posebno lepe i obavezno privuku pažnju putnika. Građene su u moravskom stilu i imaju karakteristične lukove:

Centar sela izgleda ovako:

Malo dalje su napuštena seoska škola i spomen-česma. Škola je počela sa radom još 1859. godine.

Na Šugrinskom potoku iznad sela u proleće proradi nekoliko lepih vodopada.

Zanimljivo je da su poreklom iz Šugrina i dve ličnosti iz naše istorije. Prva je izvesni Stevan, najbolji topdžija Hajduk-Veljka Petrovića, koji ga je, nažalost, za račun Turaka i ubio topom 1813. godine. (https://sr.wikipedia.org/wiki/Шугрин)
 

Priča o drugoj poznatoj ličnosti poreklom iz ovog sela je izuzetno zanimljiva. To je bio Milan S. Piroćanac, jedan od vođa Napredne stranke u vreme nakon oslobođenja ovog kraja od Turaka. Ubrzani razvoj Pirota na ekonomskom i kulturnom polju u to vreme može se objasniti upravo činjenicom da je ovaj čovek bio poreklom iz pirotskog kraja.

Milanov deda Nedeljko je bio rodom iz Šugrina, koji se nalazio blizu nekadašnjeg ,,plota'' koji je Kneževinu Srbiju delio od turskog Ponišavlja (tzv. ,,granica od plota''). Odatle je uspeo da prebegne u Srbiju i da svog sina Stevana (Milanovog oca) ,,prebaci preko plota u Srbiju - slobodiju''. U Knez Miloševoj državi Stevan Nedeljković je postao kapetan i sreski načelnik, najpre u Jagodini (gde se 1837. godine rodio Milan), a kasnije u Gurgusovcu (Knjaževcu) i Svrljigu.

Milan je svoje prezime Piroćanac uzeo iz poštovanja prema zavičaju svojih predaka. Školovao se u Beogradu, Parizu i Nemačkoj. U periodu od 1880. do 1883. godine Milan S. Piroćanac bio je predsednik Vlade, a u isto vreme bio je i ministar pravde, kasnije i ministar inostranih dela. Pripreme za prolazak železnice kroz Pirot, urbanizacija grada, dolazak poznatih ličnosti na čelu prosvete, izgradnja novog hotela (Rabenovo zdanje - vlasništvo Arona Rabena, Jevrejina i imućnog pirotskog trgovca), izgradnja kasarne za pirotski garnizon, novi most na Nišavi - sve se to događalo u prvim godinama nakon oslobođenja Pirota od Turaka.

Za vreme Milanovog predsedavanja Vladom potpisana je kontroverzna tajna konvencija sa Austrougarskom, koja je Srbiju politički vezala za ovu velesilu, sklopljen je i trgovinski sporazum sa Austrougarskom, a 1882. godine proglašena je Kraljevina Srbija.

Milan S. Piroćanac je bio jedan od najboljih srpskih advokata u to vreme. Zastupao je kraljicu Nataliju protiv supruga - kralja Milana, kao i inostrano železničko društvo protiv srpske vlade. Bio je jedna od vodećih intelektualnih ličnosti u Srbiji u drugoj polovini XIX veka. Smatran je oštroumnim misliocem, ali i neuspešnim državnikom. Njegove rasprave su bile vrlo cenjene, ali u praksi njegov program nije uspeo jer se razišao i sa kraljem Milanom i sa narodom, koji se okrenuo radikalima. Umro je u Beogradu 1897. godine, u 61. godini života.

(Časopis ,,Osvrti'', tekst ,,Istorijski osvrti - Milan S. Piroćanac'', autor prof. Svetislav S. Petrović, mart-april 1935)

Trajanje relacije: oko 2.5h

Zahtevnost relacije: umerena (2/5)

Karakteristike: selo na severozapadu pirotske opštine sa lepim, starim kućama, od kojih je velika većina nažalost napuštena

Rizici: -