Temska iz drugog ugla

2apr2021 Temska iz drugog ugla

Temska je udaljena od Pirota 15 km. Oduvek je bila veliko selo, među najvećim u pirotskoj opštini, jedno vreme čak i središte zasebnog sreza. Posle Drugog svetskog rata u selu je živelo preko 2200 stanovnika, da bi šezdesetih godina prošlog veka ova brojka počela strmoglavo da pada do 719, koliko je ljudi popisano u selu 2011. Naredni popis stanovništva će sigurno pokazati još nižu brojku.

U međuvremenu, neka druga pirotska sela su povećala broj ljudi koji u njima živi i pretekla Temsku u tom pogledu. Listom se sva ova sela nalaze u neposrednoj okolini Pirota, u Pirotskoj kotlini, a neka se čak mogu smatrati i prigradskim naseljima Pirota. Temskoj preostaje sinonim ,,predvorja Stare planine'' i nada da će, sa razvojem turizma na našoj planinskoj lepotici, doživeti neko bolje i prosperitetnije vreme. Smeštena na mestu gde planinska reka Temštica, sastavljena 9 km uzvodno od Visočice i Toplodolske reke, dobija mirniji tok i gde pejzaže ,,Srpskog Kolorada'' smenjuju slike Temačkog polja i niskih brda s obe njegove strane, ima gotovo idealan položaj za smeštaj potencijalno velikog broja turista koji žele da posete staroplaninske vodopade i sela, da se popnu na njene vrhove, uživaju u skijanju na njenim padinama ili ribolovu na bistrim potocima i rekama.

Temačka crkva nije nikakva velelepna građevina. Može se desiti i da projurite blizu nje a da je ne primetite, kada iz pravca Pirota idete ka mostu i centru sela. Međutim treba da znate da je Temska sedište parohije, koja je toliko prostrana da je jedna od najvećih u okviru Niške eparhije. U njenom sastavu je čak 36 sela, od čega se njih 12 nalazi na teritoriji opštine Knjaževac. Među njima je i Kalna, bivša rudarska varošica. U okviru Temačke parohije su i sela Srednjeg Visoka, koja sa Temskom, pored zajedničke reke koja kroz njih protiče (Visočica odnosno Temštica) imaju na taj način i svoju duhovnu vezu.

Osnovna škola u Temskoj jedna je od najvećih i najstarijih u pirotskom kraju. U okviru obližnjeg Temačkog manastira počela je sa radom još 1836. godine. Posle Drugog svetskog rata u nju su na školovanje do osmog razreda dolazila deca iz 12 sela u severnom i severozapadnom delu opštine Pirot:

Na poslednje dve fotografije, iz novembra 2012, pozira moja ćerka Dunja, koja je tada imala sedam i po godina.

Ovako je 11. aprila 2010. izgledala panorama sela sa jugoistoka, tj. sa mesta koje se nalazi pored puta za Oreovicu:

Povod da 17. februara 2013. ponovo dođem na ovo mesto bio je veliki krst, vidljiv izdaleka. Prvi je od nekoliko njih koji sada okružuju selo:

Drugi krst se nalazi s desne strane puta prema Toplom Dolu, iznad seoskog groblja i leti sve privlačnijeg kupališta Krivi vir. Izlazak do njega nije lak (18. februar 2017):

Malo dalje od ovog mesta nalazi se vrelo sa koga se Temska snabdeva vodom. Nalazi se pored puta za Bukovicu, Nanin kladenac i Pokrovenik, nedaleko od Manastira Svetog Đorđa i neposredno iznad mesta na putu za manastir gde se nalazi maketa vodenice. Nju upravo pokreće potočić koji se sliva sa pomenutog vrela. Do njega se dolazi putem koji polazi neposredno iznad Krivog vira. Evo kako je to izgledalo 4. marta 2018, kada je vode bilo u izobilju i kada se ona slivala niz put:

Na prvoj sledećoj fotografiji možete da vidite kako su padine Temačkog brda, na desnoj obali Temštice izgledale 11. juna 2011...:

...i kako je praktično isto mesto izgledalo početkom marta 2018, kada sam se vraćao sa vrela:

Temštica se tada trudila da pokaže svu svoju moć:

Lep pogled na Temsku i Temačko polje u dolini Temštice pruža se i sa Temačkog brda, severno od sela. U njegovom podnožju je nedavno postavljen i treći krst, a borova šuma na njemu je teško stradala u požaru 2007. godine. Najlakše je na Temačko brdo stići sa puta za selo Rudinje. Sledeće fotografije su nastale 19. maja 2013:

Na kraju, 19. marta i 1. oktobra 2011. sam išao iz Temske prema Ragodešu odnosno Kumanovu. U ovom delu ima više obročnih krstova:

Zanimljivo je da se atar sela na jug pruža sve do čuvenog Bego-mosta i novog auto-puta i da je put prema Kumanovu oduvek služio Temštanima da stignu do svojih imanja na desnoj obali Temštice. Sada je taj put u veoma lošem stanju, a pored njega se, na udaljenosti od oko 2 km od Temske, nalazi jedan veliki, stari hrast. Ranije je pored njega bio još jedan, veći hrast: