Uspon na Orljanski kamen

24sep2019 Uspon na Orljanski kamen

Na stranicama ovog bloga nisam dovoljno pisao o jednom kraju koji se nalazi na krajnjem severozapadnom delu pirotske opštine, blizu tromeđe sa belopalanačkom i knjaževačkom opštinom. To je jedan od delova opštine koji je najudaljeniji od grada Pirota, a koji zbog svojih prirodnih lepota i zanimljivosti zaslužuje da ovog puta ispravim svoju nenamernu grešku.

Selo Orlja se nalazi na udaljenosti od oko 30 km od Pirota i na oko 750 m nadmorske visine. Iznad sela se uzdiže Orljanski kamen (oko 990 m visine), koji je krajnji jugoistočni deo višeg i poznatijeg masiva zvanog Paješki kamen (najviši vrh 1162 m). On je svoje ime dobio po belopalanačkom selu Pajež (u podnožju kamena), iako većim delom pripada opštini Pirot.

Orlja je od susednog sela Bazovik udaljena oko 2 km, a od skretanja sa regionalnog puta Pirot - Knjaževac, iznad sela Cerova, deli je oko 6 km solidnog asfaltnog puta. Na uzbrdici iznad Cerove, pre izlaska na prevoj K'ln, treba skrenuti levo na jasno obeleženom mestu, a zatim krenuti putem uz rečicu Klajću (u Temskoj se uliva u Temšticu):

Posle prolaska kroz selo Bazovik, o kome ću pisati detaljnije drugom prilikom, izbija se na prevoj (na istoj nadmorskoj visini kao Orlja - oko 750 m) sa koga se pruža lep pogled na selo Orlju i Orljanski kamen:

Orlja je lepo selo, smešteno u predivnom kraju na osunčanoj padini. Prema popisu iz 2002. u selu je bilo 75 stanovnika. Posle Drugog svetskog rata (1948) bilo ih je 663. Danas ovo opustelo i skrajnuto selo broji jedva dvadesetak žitelja. Osnovna škola u selu potiče iz 1868. godine i nalazi se na ulazu u selo, s leve strane. Sa platoa gde se nalazi selo, pruža se lep pogled na tri strane sveta: zapad, sever i jug - prema Svrljiškim planinama i prevoju Babina glava na putu Bela Palanka - Svrljig, prema Suvoj planini i njenom najvećem vrhu Trem, kao i prema dubokoj dolini Osmakovske reke.

Sve fotografije objavljene u ovom članku napravio sam 28. marta 2014, kada sam posetio Orlju i peo se na Orljanski kamen.

Kao što može da se vidi sa prethodnih fotografija, gotovo je nemoguće uslikati Orlju a da se u pozadini ne nađe jedan markantni objekat. Naime, sa istočne strane pogled zaklanja Orljanski kamen, koji se iznad sela izdiže u visinu od oko 250 m. Poznat je iz bitaka u vreme oslobodilačkih ratova u XIX i XX veku. Simbol je sela, a pošto je mnogo ljudi otišlo odavde u druge krajeve, upravo Orljanski kamen predstavlja sinonim njihovog porekla i čuvara nasleđa. I monografija posvećena ovom selu nosi naziv ,,Orlja, selo podno kamena'', a njen autor je valjevski publicista Milorad Radojčić, orljanski zet.

U proleće 2014. meni je za uspon od velikog zadružnog doma u centru Orlje do vrha obeleženog metalnim krstom bilo potrebno oko 30 minuta. Put za kamen vodi između zgrade zadružnog doma i starog pojila za stoku:

Kamenu se prilazi sa njegove jugoistočne strane. Put je neobeležen, a uspon je kratak, ali i veoma strm:

Pri vrhu teren postaje kamenit pa se valja poslužiti i alpinističkim tehnikama:

Sa platoa pri vrhu otvara se pogled i na severoistočnu stranu - u pravcu sela Mirkovci, Babinog zuba, Midžora i venca Stare planine na srpsko-bugarskoj granici:

Izlazak na sam vrh Orljanskog kamena izgleda ovako:

Svako ko se popne na Orljanski kamen biće nagrađen predivnim pogledom koji dopire do mesta na teritoriji četiri opštine - Pirota, Bele Palanke, Svrljiga i Knjaževca. Kao na dlanu se vide Svrljiške planine i put od Bele Palanke ka Svrljigu. U daljini mogu da se vide i kuće u selima Bazovik, Mirkovci, Šugrin, Stanjinac i Ćuštica, a još dalje - planina Vidlič i Pirotsko polje:

Posle uživanja u pogledu sa samog kamena, obišao sam malo njegovu okolinu i krenuo putem koji vodi u pravcu Paješkog kamena. Ponadao sam se da bih mogao u istom danu da osvojim i taj markantni vidikovac, vidljiv izdaleka. Međutim, procenio sam da imam malo vremena na raspolaganju i da osvajanje Paješkog kamena treba da ostavim za neku drugu priliku. U tome sam uspeo tri godine kasnije - 30. marta 2017, i to iz drugog pravca - belopalanačkog sela Pajež.

U najnižem delu Orlje, nekoliko stotina metara ispod zadnjih kuća prema obližnjem Osmakovu, nalazi se još jedno lepo mesto koje treba posetiti. To je mala i neobična crkva posvećena Svetoj Petki. Potiče iz XIV veka. Njenim obilaskom upotpunio sam jedan lep prolećni doživljaj pa i vama preporučujem da učinite isto ukoliko se odlučite da posetite ovaj lepi kraj.