Pirot i pirotski kraj

16nov2022 Posetite babušničko selo Zavidince

Zavidince ću vam predstaviti fotografijama koje su nastale 19. oktobra 2014. Selo je od Babušnice udaljeno oko 24 km i oko 6 km od važne raskrsnice puteva ispred Velikog Bonjinca. Udaljenost od Gadžinog Hana je oko 34 km, a od Niša oko 50. Na putu koji iz pravca Babušnice vodi ka Zavidincu, Gadžinom Hanu i Nišu treba proći pored nekoliko skretanja za Veliko Bonjince (levo), kao i odvajanje za Dubravu, isturenu mahalu Velikog Bonjinca (desno). Kraj je brežuljkast i veoma slikovit. Nakon prelaska preko prevoja na 468 m nadmorske visine, sledi spust ka Zavidincu. Dok idete ka ovom selu ili prolazite kroz njega, sasvim sam siguran da će vam pogled često biti usmeren u pravcu severozapada, ka vencu Suve planine i njenim vrhovima: Litica, Golemi i Šangajski vrh, Malo i Golemo Stražište itd. Svi su visine preko 1500 m.:

Selo se prostire dužinom od nekoliko kilometara uz regionalni put:

Zastanite kod napuštenog zadružnog doma u centru sela. Izgrađen je 1948. godine. Prošetajte platoom ispred njega. Bacite pogled na spomen-ploču sa imenima meštana poginulim u Drugom svetskom ratu:

S druge strane fudbalskog igrališta je zgrada četvorogodišnje osnovne škole:

Ovde se nalazi i veliki spomenik. Okrenut je prema putu, kako bi mogli da ga vide svi oni koji se nalaze na proputovanju kroz ovaj lepi kraj:

Zavidince je oduvek bilo jedno od najvećih sela u čitavom kraju. Ovde je 1953. godine popisano 1419 stanovnika. U decenijama koje su usledile broj ljudi se konstantno smanjivao i pre 20 godina (2002) dostignuta je cifra od 503 stanovnika. Procena je da je na upravo završenom popisu broj registrovanih ljudi između 240 i 250. Selo je razbijenog tipa i ima čak 28 mahala, smeštenih na nadmorskoj visini između 400 i 500 m. Naziv sela, prema predanju, potiče od imena nekog osvajača Zavida. Smatra se da je stanovništvo starosedelačko, a delom i naseljeno u XIX veku iz okoline Crne Trave. Zanimljivo je da se Gornje Zaplanje naziva i Lužničkim Zaplanjem, ali da se stanovnici ovog kraja praktično uopšte nikada nisu osećali Lužničanima jer se od njih po mnogo čemu razlikuju u govoru, nošnji, običajima i drugim osobinama.

Stotinak metara dalje od škole je skretanje za Ostatovicu i Manastir Svetog Đorđa. Tu, pored same raskrsnice je i jedno neobično mesto - napušteno, staro seosko groblje sa zanimljivim nadgrobnim spomenicima nalik na krajputaše:

Ovog puta neću pisati detaljno o zavidinačkom Manastiru Svetog Đorđa. To sam učinio tokom svoje posete Ostatovici i Ostatovičkom kamenu, 3. marta 2019. (,,Arhiva relacija''). Napomenuću samo da se radi o najvećoj znamenitosti u okolini sela, čiju ,,slavu'' i turistički značaj prete ozbiljno da pomute sve češće posećivana Tri kamena iznad Ostatovice. Novi manastir je podignut na temeljima starog, koji potiče još od vremena pre Kosovskog boja. Dugo je bio napušten, da bi u leto 2012. godine bio obnovljen i danas predstavlja jedno veoma lepo mesto koje valja posetiti u sklopu obilaska Zavidinca. Od raskrsnice u selu, predstavljene na prethodnim fotografijama, manastir je udaljen oko 3.5 km, u pravcu severoistoka. Moram da napomenem da je početna deonica puta, koja prolazi kroz severni deo samog sela, prilično loša, a njegov drugi deo je mnogo bolji i predstavlja uski asfaltni put koji prolazi kroz šumu. Pročitajte u mom članku šta sve možete pronaći u prelepoj porti ovog manastira. Meštani i njihovi gosti se tamo okupljaju svakog 2. avgusta, proslavljajući Svetog Iliju.

Trajanje relacije: oko 2.5h (ne računajući posetu manastiru)

Zahtevnost relacije: umerena (2/5)

Karakteristike: lep kraj na zapadu babušničke opštine, deo Gornjeg Zaplanja koje se po mnogim karakteristikama razlikuje od same Lužnice; nekada veliko selo na važnom putu, u čijoj se okolini nalazi prelepi Manastir Svetog Đorđa

Rizici: prvi deo puta prema manastiru i Ostatovici je veoma loš, neasfaltiran